Aile işletmelerinde gelecek nesillerin işe dahil olma süreçlerini hızlandıracak güvenli, etkin bir yol planı oluşturmayı ertelemeyin!
Son dönemlerde yarattıkları değerleri nesiller boyu yaşatabilmelerine katkıda bulunmak üzere özellikle aile işletmeleri dikeyinde çalışmalara odaklandım.
Bu çalışmalarda görüştüğüm aile işletmelerinin yönetimlerini gelecek nesillere sağlıklı şekilde aktarabilmek için sürdürülebilir bir iş modeli oluşturmaları gerektiği konusunda daha net görüşleri olmasına rağmen bunu nasıl, ne zaman gerçekleştirebilecekleri ya da ne yapmaları gerektiği konusunda belirsizliklerle boğuştuğunu görüyorum.
Aile işletmelerinde kurucu nesil sürdürülebilirliği sağlamak üzere doğal olarak yeni jenerasyonun iş gücüne kazandırılmasını sağlamayı hayal ediyor. Bununla birlikte, bu sürecin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda ne yazık ki yeterli bilgiye sahip değiller. Sürece odaklanılmıyor, bir disiplin oluşturulamıyor ve doğal olarak da süreçle ilgili istikrar sağlanamıyor.
Bizler ActionCOACH Türkiye olarak 2012 yılından beri aile işletmeleri ile yaptığımız çalışmalarda bu konu üzerinde önemli katkılar sunuyoruz. Ülkemizde işletmelerinin %95-98 (farklı istatistikler var) Aile İşletmesi olduğunu dikkate aldığımızda ülke geleceği için, yaratılan değerlerin sürdürülebilmesi, kaynakların doğru kullanılması, varlıkların devamlılığının sağlanması, ailelerin bölünme yaşamadan sahip olduğu değerleri geleceğe taşıyabilmesi ve yenilenerek, farklılaşarak, teknoloji desteği alarak güçlenebilmesi , verimliliğini arttırması , için atılması gereken adımların netleştirilmesi gerekiyor. Gelecek nesil aile üyelerinin hem duygusal, hem de zihinsel olarak sürece hazırlanmasına katkıda bulunmak gerekiyor. Onları,n bir yandan işletmenin temel bilgileri ile donatılmaya başlanması, gelişimleri için yol haritası oluşturulması, aile girişimine katkıda bulunan liderlere dönüşmeleri için de liderlik araç seti ile donatılmaları gerekiyor.
Gelecek Nesil Hangi Cevapları Arıyor?
Çalışmalarımızda gelecek nesil ile değerlendirmelerimizde başlangıçta genel olarak şu soruların yanıtlarını aradıklarını görüyoruz ;
“Benden ne bekleniyor?”
“Gelecekteki rollere nasıl hazırlanırım?”
“O role nasıl girerim veya yeni bir rol yaratırım?”
“Hangi rolleri , ne zaman doldurabilirim?”
‘’Benden ne beklendiğini net olarak ifade etmelerini istiyorum, büyüklerimi nasıl motive ederim?’’
“Aile işletmesinde dengeleri gözetirken benden beklenen fedakarlıkların benim için ne anlama geldiğini nasıl anlatmalıyım?‘’
‘’Bana güvenmediklerini hissediyorum, bana inisiyatif vermezlerse bu güveni nasıl oluşturabilirim?’’
Yalnız hissedebiliyorlar, netlik istiyorlar, rol ve sorumluluklarını almaya hazırlar. Eğitimlerinin onlar için bir avantaj sağladığını düşünüyorlar. Bununla birlikte aile işletmesinde de bir öğrenme süreci olduğunu kabul etmeleri gerekiyor.
Family Exchange Office Insight da rastladığım bir makalede yeni neslin aile işletmesine katılma yolculuğunda karşılaşabilecekleri zorluğu onlara şu analojiyle anlatmışlar;
‘’Aile işletmelerini üniversitelerle karşılaştırın. Yeni neslin Üniversiteye ders kitabı olmadan geldiğinizi hayal edin. Alınacak derslerin listesi yok, ders açıklaması yok. Ana dal, ders sırası veya ön koşul yok. Sizin zeki ve yetenekli olduğunuza inanan ve sizi bunaltmak veya baskı yapmak istemeyen danışmanınız, sizden “…tutkunuzu takip edin, yolunuzu bulun, hemen başlayın” diyor. Bir aile sistemi içinde yeni nesil bir üye olmak böyle hissettirecektir.’’
Çok yerinde bir benzetme. Peki çocuklarını aile işletmesine dahil eden, etmeyi planlayan ebeveynlere soruyoruz;
Bu belirsizlikle baş etmek kolay mı? Daha doğrusu, bu süreç neden bu kadar belirsiz ve zor olmalı? Yeni neslin motivasyonunu olumsuz etkileyeceğini bildiğimiz bu ortama neden izin veriyoruz? Yeni jenerasyonun gelecek yolculuğuna dahil edilmesi, işlevsel kılınması, katkısını hızla sunması, kendini adamasını sağlamak için neler yapılabilir?
Aile İşletmeleri İçin Öneriler
Aile işletmeleri parmak izi gibi birbirinden farklı özelliklere sahip. Bu nedenle tek bir formül ile katkıda bulunmak mümkün değil. Yani , Matrix filmindeki gibi bir ‘mavi’ yada ‘kırmızı’ hapımız yok. Bununla birlikte çalışmalarımızda tabii ki ortak özelliklerinden yola çıkıp, bu sürecin bir yol haritasını oluşturmak, omurgasını belirlemek mümkün.
Önerilerimizi paylaşmak isterim.
Yeni neslin işe başlamasını özel bir olay haline getirmek mümkün. Zorunluluk değil, gönüllü katılımı sağlayacak motivasyon oluşturulabilir. Yeni nesil üyeyi bir toplantıya veya yemeğe davet ederek işe başlama programını ve her adımın önemini anlatın. Ailenin neden bu sürece bu kadar zaman ve çaba harcamayı seçtiğini anlatın.
Yeni aile üyesine akran öğrenmesinin hızlandırıcı yönü ile katkı sağlamak üzere tecrübeli bir aile üyesi veya profesyonelden destek alarak mentorluk desteği verin.
Aile tarihini, kültürünü, değerlerini, çalışma biçimlerini öğrenmenin ve anlamanın önemine vurgu yaparak bu konularda onları bilgilendirin. Entegrasyonu sağlar.
Aile değerleri ve neden önemli oldukları hakkında konuşun. Yeni nesil üyelerinin paylaşılan değerlerin önemini anlamalarına yardımcı olun, tercihlerine göre bunlara katkıda bulunmalarını beklediğinizi vurgulayın. Hem birey olarak kendi değerlerini, hem de ait oldukları aile işletmesinin değerleri yaşatabileceklerine dair cesaret verin.
Ofisin işlevsel alanları ve hizmetleri ve hangi ihtiyaçlar için kime, nasıl ulaşacaklarını belirleyen ayrıntıları bir rehber hazırlayın. İyi bir rehber, bir aile ağacı, aile şirketi verileri, yönetim çizelgeleri, misyon/vizyon değerleri, aile, işletme hikayeleri anlatacak bir içerik olsun.
Eğitim desteği için deneyimsel öğrenmeyi dahil edin; Zengin bir ailede büyümek kimseyi finansal okuryazar yapmaz, bir aile şirketi ile büyümek de sektörü veya günlük işleri anlamayı sağlamaz. Somut bilgiler paylaşın, farklı öğrenme stillerini göz önünde bulundurun.
Yeni nesil sürekli olarak netlik istiyor, beklentilerini anlaşılmasını istiyor. Bireysel bir öğrenme planı oluşturmalarına yardımcı olun, rehberlik edin. Çabalarını görün. Öğrenme kültürü ve bağlılığı geliştirmek esastır. Bunu şirketteki tüm çalışanları için de yapın.
Hesap verebilirlik, sorumluluk, ait olma, hedef belirleme ve özgün ve ‘amaç odaklı’ bir yaşam sürme konularında tavizsiz olduğunuzu belirtin.
Yeni nesillere, fark yaratma isteklerini yerine getirebilecekleri ve becerilerini kullanmalarını sağlayacağı anlamlı işler verin. Her türlü yetenek aileye katkıda bulunabilir.
Yeni aile üyelerini anlamlı çalışmaların parçası olmaları için onları güçlendirin ve ailenin vizyonunu belirlemeye yardımcı olsunlar.
Seslerine saygı duyun. Dahil olduklarını hissettiklerinde, bağlılıklarını alacaksınız.
Ailenin gelecekteki liderleri olacaklar. Karar verme becerilerini uygulamalarına ve risklerin daha küçük olabileceği erken dönemde esnekliği öğrenmelerine izin verin.
Entegrasyon ve katılım süreci gerçekten hiç bitmez. Yeni neslin üyeleri sadece yeni yaşam aşamaları ve sorumluluk seviyeleri boyunca ilerlerler. Yeni neslin katılımının önemini vurgulamaya devam edin.
Her nesil kendi döneminin bir ilk nesilidir. İşletmenizin nesiller boyu hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için güçlü bir ‘katılım süreci’ çerçevesi oluşturmak gerekiyor. Yeni nesil aile üyelerinin ailenin gerçek ‘kuzey yıldızına’ ulaşmasını başarmalarını istiyorsanız hedefe ulaşmak için kendi araçlarını kullanmalarına izin vermelisiniz.
Tüm bu süreci planlayarak aile işletmesinin gelecek yolculuğunu herkes için daha sürdürülebilir, öngörülebilir, istikrarlı, tutarlı ve duygusal zemini güçlendirilmiş bir süreç oluşturarak daha güvenilir ve başarılı gerçekleştirmemiz mümkün.
Aile işletmesi olarak yeni nesillerin dahil edilmesinden, etkin kılınmasına ve hazır olduğunda da yönetimin kendilerine devredilmesine dönük çalışmalara karar vermek için gecikmeyin. Bu süreci ertelemenin bedellerini ödeme zorunda kalmayın.
Bizi arayın, sizin aile işletmenizin DNA’sına uygun nasıl bir yol planı oluşturabileceğimizi birlikte belirleyelim.