Günümüzde yerli ya da global iş dünyasına baktığımızda aile şirketlerinde profesyonel yönetim ve profesyonel süreçler inşa etmenin mümkün olduğunu görüyoruz. Aile işletmesi sahipleri gönüllü olarak ya da çevreden gelen telkinlere kulak vererek şirketlerinin gelişim yolculuğu evrelerinin bir noktasında sahip oldukları firmayı ‘’profesyonelleştirmeleri’’ gerektiğine karar verebilirler. İşletme koçları olarak aile işletmeleri ile yaptığımız gelişim, değişim ve büyüme yolculuklarında daha etkili sonuçlar almak, daha sürdürülebilir yönetim modelleri oluşturma üzerinde ihtiyaçları hakkında görüşmelere başladığımızda konu ‘‘profesyonelleşme’’ olgusuna geldiğinde işletme sahiplerinin huzursuz olduğunu hissediyoruz.
Peki bu huzursuzluğun kaynağı ne?
Yaşadığım tecrübelerden de yola çıkarak söyleyebilirim ki; aile işletmelerinde “Profesyonelleşme” teriminin, çoğunlukla, “bir işletmenin aile yönetiminden aile dışı bir yönetime geçişi” anlamına geldiği düşünülüyor.
Genelde profesyonelleşme konusu, işletmede bir soru ile ilgili yetkinlik yeterliliği endişesi oluşması sonrasında işi yönetmesi için aile dışı bir yönetici arayışında ortaya çıkıyor. Dışarıdan gelecek olan bu destek aslında şirketin gelişimi için çok önemli bir yetenek katılımı imkanını doğurmuş oluyor. Buna rağmen söz konusu dış bir kaynak katılımı iken bazı çalışan aile üyeleri bu durumu kendi rol veya sorumluluğu için bir tehdit olarak görebiliyor.
Aslında aile dışı yönetime katılımın olması bir aile işletmesinin profesyonelleşme yolundaki olası unsurlarından yalnızca birisidir. Olmazsa olmaz bir unsur değildir. Aile şirketleri profesyonelleşmeye süreçlerine karar verdiğinde, aile ve şirket liderlerinin bu sürecin gereklilikleri konularında hemfikir olmaları, süreç boyunca aynı dili konuşmaları hayati önem taşımaktadır.
Profesyonel kelimesinin sözlük karşılığına baktığımızda ‘’Bir işi kazanç sağlamak amacıyla yapan, ustalaşmış, uzmanlaşmış kişi’’ olduğunu görüyoruz. Profesyoneller için; “Başarmaya çalıştıkları iş ile ilgili yüksek performans ve etik standartlarına sahip bireylerdir.” diyebiliriz. Profesyonellerden beklenen işletme sahiplerinin ve hissedarların çıkarlarını gözetmesi, şirket müşterileri, tedarikçileri gibi paydaşlarının çıkarlarına önem vermesi ve kendi kişisel ihtiyaçlarından veya hedeflerinden gereğinden fazla etkilenmemeleridir.
Profesyonelleşme sürecinde asıl önemli olan aile şirketlerinde lider olan kişilerin çabalarıyla işletme için net hedefler ve kurallar belirlenmesidir.
Liderler;
- Şirketin temel değerlerine bağlı kalmayı,
- İnsanı merkeze koyup ondaki potansiyeli ortaya çıkarmayı,
- Çalışanları karar süreçlerine dahil etmeyi,
- Ana yol planını belirlemeyi,
- Gerekli oyun kurallarını oluşturmayı,
- Şeffaf ve etkin bilgi paylaşımı alt yapılarını oluşturmayı,
- Hem kararların hem de eylemlerin doğru ve başarılı bir şekilde yönetmeyi amaçlamalıdır.
Tüm bunları:
- Sistemler geliştirerek,
- Raporlama ve hesap verebilirliği teşvik ederek,
- Performans kültürleri oluşturacak gerçekleştirmek mümkündür.
Aile Şirketlerinde Profesyonel Yönetim Nasıl İnşa Edilir?
Tabii ki. Tanıdığımız birçok büyük şirketin çoğu aile şirketi ve profesyonel bir şekilde yönetiliyorlar. Dünyadaki endüstri liderlerinin çoğunun aile şirketi olduğunu düşünürsek, bu aile şirketlerini yönetimde profesyonelliğin başarılı birer örneği olarak kabul etmeliyiz.
Aile işletmesi profesyonel bir çalışma kültürüne sahip olabilir. Aile şirketinin bir aile üyesi çalışanı aynı zamanda profesyonel bir yönetici olabilir. Profesyonelliğin aile veya aile dışı kategorilerle hiçbir ilgisi yoktur, bu kişinin tutum ve davranışlarıyla ilgilidir. CEO ve yönetim kurulu başkanı dahil her çalışan yetenekler, deneyimler ve değerlerden oluşan bir “bütündür’’. Hiç kimsenin her konuda mükemmel olması beklenemez. Doğru niteliklere sahip bir aile üyesi; iyi performans göstermesi, temel değerlere bağlı kalması, insanlara doğru davranması, sürekli öğrenmesi, ödüllerde adalet ve tutarlılık için çaba göstermesi koşullarına bağlı olması durumunda aile işini yürütmede belirli avantajlara sahip olabilir.
Aile Şirketlerinde Profesyonel Yönetimin 6 Ayağı:
Aile şirketlerinde profesyonel bir yönetimin oluşturulması ve işletmenin devamlılığı için bu 6 konuyu mutlaka ele alın.
- Aile üyelerini yönetim için yetiştirin ve aile dışı yetenekleri cezbetmek, geliştirmek ve elde tutmak için de çaba gösterin.
- İşletmenizde her zaman büyük kararların dahi zamanında alınabilmesini sağlayın.
- Aile disiplinini ve işe olan bağlılığı güçlendirin.
- Yönetim hiyerarşisine saygı gösterin, aile üyesi ve aile dışı çalışanları da alınacak karara katkıda bulunabilmeleri için cesaretlendirin ve onları yetkilendirin.
- Yüksek performansı ve adaleti sağlamak için hedefler belirleyin. Bu hedeflere dayalı ve performansı sistemler oluşturarak düzenli takip edin.
- İşletmenizin temel değerlerini bir şahin gibi koruyun.
İş dünyasındaki aileler genellikle geleneklerini temel değerleriyle karıştırırlar. Akıllı şirketler, ise kendilerini güçlü kılan ve öğrenmelerine yardımcı olan değerlerle yaşarlar. Güçlü bireyleri değişim ihtiyacına ikna ederek ve önceki yönetimin başarılarını kutlayarak profesyonelliğe karşı direnci azaltmaya başlayabilirsiniz. Geçmişte işe yarayan uygulamaların, yürütme süreçlerinin de temel alınacağı taahhüt edilerek ele alınabilir.
Bu değişim sürecini değerlendiremeyen firmaların gelişen dünyadaki fırsatları kaçırarak günü yakalamakta zorlanacağı ve aile işletmesini sürdürülebilirliğini riske atarak pişmanlık yaşayacağını söylemek hiç şüphesiz falcılık olmayacaktır.
Aile şirketinizde profesyonelleştirme süreçleriniz ile ilgili sorularınızı veya paylaşmak istediğiniz konuları çekinmeden yazabilirsiniz.
Başarılarla dolu bir gelecek dilerim.
ActionCOACH Türkiye Kurucu Ortağı
